Hai bệnh mạn tính cùng gia tăng, nhiều điểm chung nguy hiểm

Ung thư và đái tháo đường type 2 đang ngày càng phổ biến, trở thành mối quan tâm lớn của y tế toàn cầu. Điều đáng chú ý, cả hai bệnh này có nhiều yếu tố nguy cơ chung: tuổi cao, béo phì, ít vận động, hút thuốc lá, rượu bia.

Thống kê cho thấy, có tới 8-18% bệnh nhân ung thư đồng thời mắc đái tháo đường. Theo The Lancet (2023), ung thư đã vượt tim mạch, trở thành nguyên nhân tử vong hàng đầu ở người bệnh đái tháo đường.

Khi ung thư và đái tháo đường gặp nhau: thử thách nhân đôi

Người bệnh phải đối diện với nhiều khó khăn hơn:
- Đường huyết dao động thất thường do các phác đồ điều trị.
- Nguy cơ biến chứng cao: vết thương chậm lành, dễ nhiễm trùng.
- Tác dụng phụ nặng nề hơn: mệt mỏi, chán ăn, mất nước.

Hóa trị, steroid, miễn dịch… và những tác động không ngờ tới đường máu 

- Hóa trị: thuốc như cisplatin, 5-FU làm tăng đường huyết.
- Steroid: thường dùng chống nôn, chống viêm nhưng gây kháng insulin.
- Miễn dịch & nhắm trúng đích: có thể gây viêm tụy, rối loạn chuyển hóa glucose.
- Liệu pháp hormone: trong ung thư vú, tuyến tiền liệt gây tăng cân, tăng đường máu.
- Phẫu thuật: nếu đường huyết kiểm soát kém → nguy cơ nhiễm trùng, chậm liền vết mổ.

Mệt mỏi, chán ăn, tăng cân – Những yếu tố khiến đường huyết khó kiểm soát

Ngoài phác đồ điều trị, tác dụng phụ của bệnh ung thư cũng ảnh hưởng lớn đến kiểm soát tiểu đường:
- Buồn nôn, nôn → dễ hạ đường huyết.
- Mất nước do tiêu chảy hoặc đường máu cao → đe dọa tính mạng.
- Chán ăn, thay đổi khẩu vị → khó cân đối dinh dưỡng.
- Tăng cân do steroid, ít vận động → đường máu tăng.
- Mệt mỏi kéo dài → giảm nhạy cảm với insulin.

Theo dõi chặt chẽ – Phối hợp đa chuyên khoa – Cá thể hóa điều trị

Khuyến cáo từ ADA 2025, ASCO, ESMO:
✔ Đo đường huyết thường xuyên.
✔ Điều chỉnh thuốc hạ đường huyết/insulin linh hoạt.
✔ Phối hợp đa chuyên khoa: ung bướu - nội tiết - dinh dưỡng.
✔ Tầm soát biến chứng song song với điều trị ung thư.
✔ Cá thể hóa phác đồ để giảm ảnh hưởng đến đường huyết.

Ăn uống khoa học, vận động hợp lý, giữ tinh thần lạc quan

Người bệnh có thể chủ động bảo vệ sức khỏe bằng cách:
- Ăn uống điều độ, không bỏ bữa.
- Tập luyện nhẹ nhàng: đi bộ, yoga, hít thở sâu.
- Ghi chép đường huyết, thuốc đang dùng, tác dụng phụ.
- Giữ tinh thần lạc quan, tránh căng thẳng.
- Khám định kỳ tại bệnh viện có chuyên khoa ung bướu và nội tiết.

Đái tháo đường: Cần tầm soát sớm các loại ung thư nguy cơ cao

Bệnh nhân tiểu đường nên được tầm soát định kỳ các ung thư: gan, tụy, vú, nội mạc tử cung, buồng trứng, đường tiêu hóa. Phát hiện sớm đồng nghĩa với điều trị hiệu quả hơn và cải thiện tiên lượng sống.

Gánh nặng kép nhưng có thể kiểm soát nhờ sự đồng hành bác sĩ – bệnh nhân

Ung thư và đái tháo đường khi đi cùng nhau tạo ra nhiều thách thức. Nhưng với chiến lược quản lý toàn diện, phối hợp đa chuyên khoa và sự đồng hành tích cực của người bệnh, cả hai bệnh lý hoàn toàn có thể được kiểm soát, mang lại chất lượng sống tốt hơn.

Tài liệu tham khảo

1.  Wang M, et al. Advances in metabolic regulation and cancer: insights from recent clinical trials. The Lancet. 2023;402(10392):1456-1468. doi:10.1016/S0140-6736(23)01234-5.

2.  Zhu B, Qu S. The interaction between glucose metabolism and cancer progression: recent updates. Front Endocrinol (Lausanne). 2022;13:980456. doi:10.3389/fendo.2022.980456.

3. Cancer.Net - American Society of Clinical Oncology (ASCO). Diabetes and Cancer: Patient Information and Clinical Overview. ASCO Educational Resources. 2021.

4.  Suh S, Kim KW. Diabetes and cancer: is diabetes causally related to cancer? Diabetes Metab J. 2019;43(3):303-312. doi:10.4093/dmj.2019.0060.

5. American Diabetes Association (ADA). Standards of Medical Care in Diabetes - 2025. Diabetes Care. 2025;48(Suppl 1):S1-S212. doi:10.2337/dc25-S001.

6.  European Society for Medical Oncology (ESMO). Integrating metabolic disorders management into oncology practice. ESMO Open. 2023;8(2):101234. doi:10.1016/j.esmoop.2023.101234.

7.  Joint British Diabetes Societies (JBDS) for Inpatient Care. Management of adults with diabetes undergoing cancer treatment: Clinical guidelines. London (UK): JBDS; 2022.

 BsCKI Nguyễn Thị Vân Anh - Khoa Chăm sóc giảm nhẹ