Tuyến mang tai là một trong số các tuyến nước bọt chính của cơ thể, nằm ở vùng trước dưới của ống tai ngoài, liên quan mặt thiết với nhiều cấu trúc quan trọng đặc biệt là dây thần kinh mặt (dây VII), tĩnh mạch cảnh ngoài và các nhánh tận của động mạch cảnh ngoài. Ung thư tuyến nước bọt nói chung chiếm từ 3-4% các khối u vùng đầu cổ, trong đó khối u tuyến mang tai chiếm 80%. Mặt khác, ung thư tuyến mang tai chiếm 20% tổng số u tuyến nước bọt mang tai.

(Hình ảnh mô phỏng khối u tuyến mang tai, các nhánh dây thần kinh VII phân chia trong nhu mô tuyến. Nguồn ảnh: Internet)

Triệu chứng chính của ung thư tuyến nước bọt mang tai là xuất hiện khối vùng mang tai, khi u gây liệt mặt là dấu hiệu của tổn thương ác tính xâm lấn vào dây thần kinh mặt và bệnh thường ở giai đoạn muộn, Phác đồ điều trị ung thư tuyến mang tai phụ thuộc vào vị trí khối u, độ mô học và giai đoạn bệnh. Trong đó phẫu thuật đóng vai trò quan trọng với mục tiêu triệt căn.

Phẫu thuật tuyến mang tai nói chung, đặc biệt là cắt toàn bộ tuyến mang tai là phẫu thuật khó, có nguy cơ tổn thương thần kinh VII gây liệt mặt để lại nhiều di chứng cho người bệnh. Xuất phát từ đặc điểm giải phẫu: Thần kinh VII sau khi thoát ra ngoài hộp sọ liền xuyên qua và chia nhánh trong tuyến mang tai trước khi đến chi phối cho các cơ vùng mặt. Do thần kinh xuyên qua và chia nhanh trong tuyến nên khi bộc lộ mặt ngoài tuyến mang tai hoàn toàn không quan sát thấy thần kinh này. Để bộc lộ và bảo tồn được thần kinh yêu cầu bác sĩ chuyên khoa phải thực hiện một cách tỷ mỉ và khéo léo.

Trường hợp được phẫu thuật thành công là bệnh nhân nam 70 tuổi vào viện với khối u vùng mang tai trái phát hiện khoảng 3 tháng nay, u phát triển nhanh.Khi vào viện khối u của bệnh nhân ở thùy nông, kích thước khoảng 2 x 2,5cm; chưa gây liệt mặt. Sau khi được thăm khám và làm các xét nghiệm chẩn đoán xác định và đánh giá giai đoạn, bệnh nhân được chỉ định phẫu thuật cắt toàn bộ tuyến mang tai, bảo tổn dây thần kinh VII, vét hạch cổ. Đánh giá trong mổ cho thấy khốiu đã xâm lấn thần kinh tai lớn cùng bên (là một thần kinh cảm giác nông cho vùng quanh tai) với nhiều hạch cạnh tuyến và hạch cổ nhóm II có hạch dính vào tĩnh mạch cảnh trong (T3N2M0 giai đoạn IVa). Các bác sỹ phẫu thuật cho biết, ca bệnh trở nên phức tạp hơn khi có hạch cổ nhóm II (hạch cảnh cao) xâm lấn dính vào thành tĩnh mạch cảnh trong, tuy nhiên hạch đã được xử lý thành công và bảo tồn nguyên vẹn tĩnh mạch.

Chỉ 1 tuần chăm sóc sau mổ, không có biến chứng xảy ra, bệnh nhân đã được ra viện trong niềm vui của người thân và thầy thuốc. Sau khi ra viện nghỉ ngơi một thời gian ngắn bệnh nhân được hẹn tái khám để xem xét điều trị tia xạ bổ trợ. Bệnh viện Ung bướu tỉnh Thanh Hóa đã được tỉnh đầu tư xây mới đồng bộ, có đầy đủ các trang thiết bị, máy móc hiện đại đảm bảo điều trị đa mô thức cho hầu hết các loại ung thư với mục tiêu triệt căn mà không cần phải chuyển tuyến trên.

BSCKI Nguyễn Quang Hưng - ThS.BS Lưu Xuân Thông