BÀI THÔNG TIN THUỐC

NGUY CƠ SUY THẬN CẤP DO SỎI THẬN SAU KHI SỬ DỤNG CEFTRIAXON

1.      Mở đầu:

Ceftriaxon được sử dụng rất phổ biến trên lâm sàng do có ưu điểm như không cần hiệu chỉnh liều ở bệnh nhân suy thận và có thời gian bán thải kéo dài nên chỉ cần sử dụng 1 liều trong ngày. Mặc dù không cần hiệu chỉnh liều ở bệnh nhân suy thận dùng Ceftriaxon, tuy nhiên thuốc này vẫn có nguy cơ gây suy thận cấp theo cơ chế khác biệt.

2.      Cơ chế gây sỏi thận khi sử dụng Ceftriaxon

Trong khi độc tính của các kháng sinh nhóm Cephalosporin thường liên quan đến viêm thận kẽ, các trường hợp suy thận cấp do Ceftrixon lại thường bị nghi ngờ do sỏi thận. Nhiều trường hợp sỏi thận sau khi sử dụng thuốc này lại thường bị nghi ngờ sỏi thận. Nhiều trường hợp sỏi thận sau khi sử dụng Ceftriaxon đã được báo cáo trên thế giới. Tại Việt Nam, mặc dù chưa có thống kê chính xác, một số case suy thận cấp, trong đó có phát hiện sỏi liên quan đến sử dụng Ceftriaxon ở bệnh nhân Nhi cũng được trung tâm DI & ADR Quốc gia ghi nhận.

Khoảng 50 - 60% Ceftriaxon ở dạng nguyên vẹn được thải trừ qua nước tiểu. Kết quả thử nghiệm với nước tiểu nhân tạo cho thấy, Ceftriaxon ở nồng độ điều trị có thể kết tinh với Calci tự do trong nước tiểu. Các tinh thể này có thể bám chặt vào bề mặt tế bào ống thận. Thêm vào đó, một nghiên cứu khác khảo sát nồng độ Calci/Creatinin trong nước tiểu ở bệnh nhi còn cho thấy, Ceftriaxon làm tăng rõ rệt bài tiết Calci qua nước tiểu. Chính sự bài tiết Calci và hình thành sỏi do kết tinh với Calci đã gây lắng cặn ở ống thận và dẫn đến suy thận cấp sau thận.

Tủa Ceftriaxon - Calci thường được ghi nhận xảy ra trong túi mật và gây giả sỏi mật (biliary pseudolithiasis), đặc biệt trên đối tượng bệnh nhân nhi và sử dụng liều nhiều hơn hoặc bằng 1g/ngày. Tủa Ceftriaxon - Calci gây sỏi ở đường tiết niệu ít gặp hơn, với tỉ lệ được báo cáo ở trẻ em khoảng 1,4%. Các triệu chứng chính thường gặp ngoài vô niệu bao gồm đau mạn sườn ( với trẻ trên 3 tuổi), khóc nhiều (với trẻ dưới 3 tuổi) và nôn. Tuy nhiên, cũng có những trường hợp phát hiện sỏi sau khi sử dụng Ceftriaxon nhưng không xuất hiện triệu chứng bất thường trong thời gian sử dụng thuốc. Các kết quả xét nghiệm Creatinin, Ure và Calci trước và sau điều trị cũng đều nằm trong khoảng giá trị bình thường.

3.      Phát hiện và điều trị:

Siêu âm thường được khuyến cáo ở bệnh nhân có triệu chứng bất thường nhằm phát hiện sỏi thận. Về điều trị, hiện không có điều trị đặc hiệu trong các trường hợp này, chủ yếu là điều trị hỗ trợ bao gồm sử dụng thuốc làm giãn niệu quản, giảm co thắt, giảm phù nề ở khung chậu thận và niệu quản, đồng thời, phòng ngừa các biến chứng như nhiễm toan và nhiễm trùng đường tiết niệu.

Sau ngừng thuốc, sỏi có kích thước nhỏ có thể tự tan hoặc bị tống đẩy ra ngoài. Trong trường hợp sỏi cứng chắc và gây tắc đường tiết niệu, không đáp ứng với thuốc, có thể đặt ống niệu quản ngược dòng một bên hoặc hai bên.

4.      Khuyến nghị:

Tóm lại, suy thận cấp nghi ngờ do sự hình thành sỏi trong đường tiết niệu đã được ghi nhận sau khi sử dụng Ceftriaxon, đặc biệt là ở bệnh nhân Nhi. Các bệnh nhân có tiền sử sỏi thận hoặc tăng Calci niệu nên được đánh giá nguy cơ - lợi ích cẩn thận trước khi sử dụng. Những bệnh nhân sử dụng liều cao, kéo dài Ceftriaxon nên được giám sát chặt chẽ các xét nghiệm chức năng thận và siêu âm, đồng thời cần theo dõi thêm nồng độ Calci/Ceftriaxon nước tiểu. Trong trường hợp phát hiện có sự hình thành sỏi, cần ngưng sử dụng thuốc Ceftriaxon.

Tài liệu tham khảo:

1.      Roche Products Limited. "Rocephin 1g Powder for solution for Injection or Infusion".

2.      2. Avci Z. Koktener A., et al (2024). "Nephrolithiasis. Associated with ceftriaxone therapy: a prospective study in 51 chilren"

3.      Azrkar G. Birjand M.M., et al. (2018), "Ceftriazone - associated nephrolithiasis and gallstone in adults".